John Nash – piękny umysł

Laureat nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii, współtwórca teorii gier, pierwowzór głównego bohatera z filmu „Piękny umysł” – John Nash, zaliczany jest przez wielu do niezwykłych ludzi.
Ten amerykański uczony urodził się 13 czerwca 1928 roku w Bluefield we Wschodniej Wirginii. Jako młody chłopiec był samotnikiem, molem książkowym i gra-planszowaintrowertykiem. Jego ojciec, John Senior, był inżynierem o przenikliwym umyśle. Matka, Wirginia, była nauczycielką, która pokładała wielkie nadzieje w swoim synu. Nash jako 4-latek umiał już czytać, uczył się łaciny, a gdy poszedł do szkoły, przeskakiwał klasy. Jego talent matematyczny dał o sobie znać już w czwartej klasie, kiedy to nauczyciel matematyki powiedział matce Johna, że ten nie umie matematyki. Ona jednak zaśmiała się wiedząc, że jej syn rozwiązuje zadania matematyczne swoim własnym sposobem. W liceum był jednym z dziesięciu krajowych zwycięzców Nagrody George Wseringhouse, która zapewniła mu stypendium w Carnegie Institute of Technology. Zanim odkrył swoją pasję – matematykę, zajmował się inżynierią i chemią. Został przyjęty na prestiżowy Uniwersytet Princeton, który był wówczas tym dla matematyki, czym Detroit dla samochodów. Tutaj zaskoczył wszystkich swoją grą planszową, którą nazwano na początku od nazwiska autora „Nash”, a która w późniejszych latach weszła na rynek jako gra Hex.
Lecz gra była dopiero początkiem. Nash wkroczył na pole matematyki, które było uznawane za bardzo gorące, a mianowicie na teorię gier, która opisuje strategię rywalizacji zarówno w grach karcianych jak i poważnym biznesie. Jego pozornie prosta praca doktorska wpłynie w późniejszych latach na ekonomię, choć nikt, w tym sam autor, nie przewidział takiej możliwości.
W 1951 roku Nash dołączył do wydziału w The Massachusetts Institute of Technology in Cambridge (Instytut Technologiczny w Massachusetts). Pewna kobieta, która go znała, opisała go jako „bardzo zuchwałego, bardzo dumnego, bardzo samolubnego, bardzo egocentrycznego. Jego koledzy szczególnie go nie lubi, jednak tolerowali go, gdyż jako matematyk był genialny.” To właśnie wówczas, John Nash wdał się w romans z młodą pielęgniarką o imieniu Eleanor Stier, która wkrótce urodziła mu syna, Johna Davida Stiera. Nash nie chciał jednak dać dziecku nazwiska, ani partycypować w jego utrzymaniu.
W 1957 roku Nash poślubił Alicia Larde, fizyczkę z Instytutu, w którym udało się Nashowi rozwiązać kilka trudnych matematycznych problemów. W lipcu 1958 roku, magazyn Fortune nazwał go najgenialniejszym matematykiem świata, a on dopiero skończył 30 lat.gra
Pomimo sukcesów, Nash ubolewał nad faktem, że nie wygrał prestiżowej dla matematyki nagrody Medal Fields’a. Wkrótce po tym jak jego żona zaszła w ciążę, Nash zaczął chorować na schizofrenię, która stała się zmorą jego życia. Po kilku miesiącach dziwnego zachowania matematyka, jego żona postanowiła oddać go do szpitala psychiatrycznego McLean Hospital. Być może niewłaściwe leczenie sprawiło, że choroba prześladowała go jeszcze długie lata, pchając do podejmowania nierozważnych decyzji, takich jak choćby zrzeczenie się amerykańskiego obywatelstwa czy podróże do Europy.
Jego żona, Alicja, w 1962 roku złożyła pozew rozwodowy, który zakończył ich małżeństwo. Jego stan psychiczny zaczął się poprawiać dopiero w latach 80-tych. W wieku 66 lat, w roku 1994, przyznano mu Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii za jego teorię gier. Kolejnym sukcesem Nsha było ponowne małżeństwo z Alicie po 38 latach od rozwodu.